Φροντίδα τριανταφυλλιάς για αρχάριους

Δεν υπάρχει τίποτα πιο όμορφο από έναν κήπο ή ένα μπαλκόνι γεμάτο χρωματιστά τριαντάφυλλα. Τα τριαντάφυλλα είναι μεταξύ των πρώτων επιλογών όσων αποφασίζουν να αγοράσουν ένα καλλωπιστικό φυτό για τον κήπο ή το μπαλκόνι τους. Τα τριαντάφυλλα είναι μια εξαιρετική επιλογή για καλλιέργεια στο σπίτι. Είναι εύκολο να αναπτυχθούν, και παράγουν από τα πιο εντυπωσιακά άνθη. Ωστόσο, η καλλιέργεια φυτών στο σπίτι περιλαμβάνει ορισμένους κινδύνους, που είναι σοφό να αποφύγετε.

Συνοπτικά σημεία κλειδιά:

• Οι παλαιότερες ποικιλίες τριανταφυλλιάς μπορούν να ζήσουν 40-50 χρόνια ή και περισσότερο, αλλά οι σύγχρονες ποικιλίες που πωλούνται σήμερα σε φυτώρια ζουν κατά μέσο όρο 10-12 χρόνια.
• Η καλύτερη μέθοδος για να ξεκινήσετε τα τριαντάφυλλα είναι να αγοράσετε ένα νεαρό φυτό από ένα φυτώριο (είτε γυμνόριζο είτε σε γλάστρα). Για αρχάριους συνίσταται η φύτευση τριανταφυλλιάς με τη μπάλα χώματος και όχι γυμνόριζη. Η καλλιέργεια από σπόρους δεν συνίσταται.
• Σε περίπτωση που αγοράσετε ένα γυμνόριζο φυτό, ίσως χρειαστεί να βυθίσετε τις ρίζες σε νερό τη νύχτα πριν από τη φύτευση, σύμφωνα με τις υποδείξεις του παραγωγού.
• Πριν φυτέψετε τη νεαρή τριανταφυλλιά στην αυλή σας, το χώμα πρέπει να αναμοχλευθεί καλά ώστε να απομακρυνθούν τα ζιζάνια και να καταστεί το έδαφος έτοιμο να καλωσορίσει το νέο φυτό.
• Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, μπορείτε να φυτέψετε τις τριανταφυλλιές σας όλο το χρόνο, αλλά είναι καλύτερα να φυτέψετε από τα τέλη του φθινοπώρου έως την άνοιξη, ώστε να δείτε το φυτό σας να ανθίζει κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.
• Ξεκινήστε ανοίγοντας μια λακκούβα και τοποθετήστε με προσοχή μέσα το νεαρό φυτό μαζί με τη μπάλα χώματος, στο ίδιο ακριβώς βάθος με αυτό στο οποίο βρισκόταν και στο φυτώριο.
• Σε περίπτωση που θέλετε να φυτέψετε τριαντάφυλλα σε γλάστρα, καλό θα ήταν να αποφύγετε τις πλαστικές και να προτιμήσετε πήλινες ή τσιμεντένιες. Λάβετε υπόψη ότι  κάθε 2 χρόνια μπορεί να χρειαστεί να μεταφυτεύετε την τριανταφυλλιά σας σε μεγαλύτερη γλάστρα.
• Καλό θα ήταν να αγοράσετε ένα ειδικό εμπλουτισμένο μίγμα εδάφους για τριαντάφυλλα από έναν πιστοποιημένο πωλητή. Αναμείξτε το χώμα με περλίτη για βέλτιστο αερισμό και αποστράγγιση.
• Εάν έχετε επιλέξει αναρριχώμενες τριανταφυλλιές, ένα σύστημα στήριξης είναι απαραίτητο. 
• Οι τριανταφυλλιές χρειάζονται άρδευση για να παράξουν όμορφα άνθη. Καλό θα ήταν να τις ποτίζετε τακτικά, ειδικά κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, όπου στις περισσότερες περιπτώσεις χρειάζονται πότισμα κάθε μέρα ή το πολύ κάθε δεύτερη μέρα στη χώρα μας.
• Όσον αφορά τη λίπανση, χρειάζεστε λίγη καλά χωνεμένη κοπριά ή κομπόστ μία με δύο φορές το χρόνο. Μπορείτε επίσης να επιλέξετε ένα ισορροπημένο λίπασμα (N-P-K 10-10-10) ή ένα λίπασμα βραδείας αποδέσμευσης (4 μηνών) στην αρχή της άνοιξης.
• Οι τριανταφυλλιές χρειάζονται κλάδεμα, διαφορετικά θα γίνουν τεράστιες και ξυλώδεις. Αφαιρέστε αδύναμους, άρρωστους ή παλιούς βλαστούς κάθε χρόνο. Στην πραγματικότητα, η διαμόρφωση σχήματος και το κλάδεμα είναι πολύ σημαντικά, καθώς εκτός από τη διατήρηση του βέλτιστου σχήματος των φυτών, βελτιώνουν επίσης τη γενική υγεία τους, λόγω καλύτερου αερισμού και φωτισμού. Στις περισσότερες περιπτώσεις, το κλάδεμα λαμβάνει χώρα στις αρχές της άνοιξης, μετά τον τελευταίο παγετό. Επιπρόσθετα, ίσως χρειαστεί να κάνετε μικρά κλαδέματα κατά τη διάρκεια της άνοιξης, του καλοκαιριού και του φθινοπώρου (κυρίως στις αναρριχώμενες ποικιλίες).
• Σε περίπτωση που θέλετε να κόψετε ένα άνθος, χρησιμοποιείστε ψαλίδι και κόψτε τον ανθοφόρο βλαστό υπό γωνία 45 μοιρών. Κόψτε το βλαστό ακριβώς πάνω από το τελευταίο φύλλο του, έτσι ώστε το φυτό να μπορεί να παράξει σύντομα ένα καινούριο λουλούδι.
• Η φροντίδα των τριαντάφυλλων μπορεί να είναι λίγο επικίνδυνη, λόγω των αγκαθιών τους. Αν έχετε αποφασίσει να έχετε τριαντάφυλλα στον κήπο σας, μπορείτε να εξετάσετε την αγορά ειδικών γαντιών που θα σας προστατεύσουν κατά τις συνήθεις εργασίες. Η εταιρία STIHL διαθέτει μια μεγάλη γκάμα από γάντια υψηλής ποιότητας, για προστασία από κοψίματα. Είναι αδιάβροχα, αντιανεμικά, ζεστά και αδιαπέραστα σε αγκάθια και λάδια.

Οι περισσότεροι παραγωγοί ξεκινούν την καλλιέργεια από μοσχεύματα 1-2 ετών. Λίγες ημέρες πριν από τη διαδικασία φύτευσης, προετοιμάζουν το έδαφος. Οργώνουν καλά και αφαιρούν τυχόν προηγούμενα υπολείμματα καλλιεργειών και ζιζανίων, ενώ ενσωματώνουν στο έδαφος την βασική λίπανση μαζί με καλά χωνεμένη κοπριά. Σε περίπτωση που αποφασίσουν να φυτέψουν πολλά τριαντάφυλλα στη σειρά, σχεδιάζουν και κατασκευάζουν το σύστημα άρδευσης.

Όταν είναι έτοιμοι για φύτευση, ανοίγουν λάκκους σε βάθος 30-40 εκατοστών και φυτεύουν τα μοσχεύματα. Όσον αφορά την τοποθεσία, πρέπει να επιλέξετε ένα ηλιόλουστο σημείο στον κήπο σας. Οι τριανταφυλλιές παράγουν όμορφα λουλούδια μόνο σε μέρη που εκτίθενται πολλές ώρες στο ηλιακό φως. Όσον αφορά τις απαιτήσεις του εδάφους, τα τριαντάφυλλα προτιμούν βαθιά, αργιλώδη, αλλά καλά στραγγιζόμενα εδάφη για να ευδοκιμήσουν. Ως προς το κατάλληλο pH , είναι γνωστό ότι τα τριαντάφυλλα προτιμούν ελαφρώς όξινο έως ουδέτερο έδαφος (pH από 5,5 έως 7). 

Πριν από τη φύτευση τριαντάφυλλων, το έδαφος πρέπει να οργωθεί. Η επεξεργασία του εδάφους αποσκοπεί στην καταστροφή των πολυετών ζιζανίων και της κρούστας, κάτι που είναι απαραίτητο για την ανάπτυξη του ριζικού συστήματος. Λίγες μέρες πριν από τη φύτευση, πολλοί κηπουροί εφαρμόζουν ένα λίπασμα, όπως καλά χωνεμένη κοπριά, είτε στο σύνολο του αγρού είτε μόνο στις θέσεις φύτευσης. Το κάνουν αυτό προκειμένου να αυξηθεί η γονιμότητα του εδάφους και να βελτιωθεί η υφή του.

Εμβολιασμένα και αυτόριζα τριαντάφυλλα

Οι τριανταφυλλιές πολλαπλασιάζονται κυρίως από μοσχεύματα είτε αυτόριζα είτε εμβολιασμένα. Με πολύ απλά λόγια, ο εμβολιασμός είναι μια κοινώς χρησιμοποιούμενη τεχνική κατά την οποία ενώνουμε τμήματα από δύο διαφορετικά φυτά έτσι ώστε να αναπτυχθούν ως ένα ενιαίο φυτό. Το ανώτερο τμήμα του φυτού που ανήκει στο πρώτο φυτό ονομάζεται εμβόλιο και αναπτύσσεται στο ριζικό σύστημα του δεύτερου φυτού, το οποίο ονομάζεται υποκείμενο. Τελικά, έχουμε ένα φυτό που συνδυάζει όλα τα πλεονεκτήματα των διαφορετικών τμημάτων του. Τα πιο συχνά χρησιμοποιούμενα υποκείμενα προέρχονται σήμερα από είδη άγριων τριαντάφυλλων. Σε πολλές περιπτώσεις, τα εμβολιασμένα τριαντάφυλλα είναι πιο ευαίσθητα στο κρύο σε σύγκριση με τα αυτόριζα. Μπορείτε να συμβουλευτείτε το τοπικό σας φυτώριο και να συζητήσετε ποια επιλογή είναι καλύτερη για το κλίμα και τις ιδιαιτερότητες της περιοχής σας.

Ωστόσο, τα τριαντάφυλλα μπορούν να πολλαπλασιαστούν και με άλλες μεθόδους. Ο πολλαπλασιασμός με σπόρο προτιμάται κυρίως σε εργαστήρια για γενετική βελτίωση των ποικιλιών.

Πριν τη φύτευση, οι παραγωγοί ανοίγουν λάκκους με μέσο βάθος τα 30-40 εκατοστά και τοποθετούν τα νεαρά φυτά. Σε πολλές περιπτώσεις οι παραγωγοί, κονταίνουν τις ρίζες των μοσχευμάτων και αφαιρούν τους βλαστούς που προέρχονται από το εμβόλιο. Τα φυτά φυτεύονται σε τέτοιο βάθος, έτσι ώστε η ένωση του εμβολιασμού να είναι 4-5 cm  πάνω από την επιφάνεια του εδάφους. Κατά την προσθήκη του εδάφους, πρέπει να το πιέσουμε απαλά, ώστε να γίνει πλήρωση όλων των κοιλοτήτων του, και να αποκλειστεί πιθανή πρόκληση βλάβης στο νεανικό και ευαίσθητο ριζικό σύστημα του φυτού.

Μερικοί παραγωγοί εμβαπτίζουν επίσης τις ρίζες σε μυκητοκτόνα διαλύματα πριν από τη φύτευση (ρωτήστε κάποιον αδειούχο γεωπόνο στην περιοχή σας).

Το κλάδεμα είναι μία από τις κύριες και πιο σημαντικές τεχνικές αν θέλουμε να καλλιεργήσουμε υγιείς εύρωστες τριανταφυλλιές που θα παράξουν πολλά άνθη για τα επόμενα χρόνια. Το κλάδεμα προάγει την άνθιση, ενδυναμώνει τα φυτά και βοηθά στην πρόληψη ασθενειών. Σε περίπτωση που οι τριανταφυλλιές παραμείνουν ακλάδευτες για καιρό, θα αναπτύξουν παχείς ξυλώδεις βλαστούς, μειώνοντας σημαντικά την παραγωγή ανθέων. 

Τα κλαδέματα των νεαρών τριαντάφυλλων αρχίζουν νωρίς από το πρώτο έτος της εγκατάστασης του φυτού. Οι παραγωγοί συνήθως κορυφολογούν τα νεαρά φυτά σε ύψος κοντά στα 45-60 cm, έτσι ώστε να προωθήσουν την ανάπτυξη περιφερειακών βλαστών, η οποία τελικά οδηγεί στη δημιουργία ενός θάμνου. 

Από το πρώτο καλοκαίρι μετά τη φύτευση και έπειτα, οι παραγωγοί ξεκινούν να αφαιρούν τα άνθη καθώς και αδύναμους βλαστούς ώστε να προωθήσουν την παραγωγή του ερχόμενου φθινόπωρου. Από το δεύτερο έτος και έπειτα,  εκτελείται ένα ελαφρύ κλάδεμα ταυτόχρονα με τη συγκομιδή ανθέων. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι παραγωγοί αφαιρούν τους βλαστούς κάτω από το πρώτο άνθος, με τομές πάνω ακριβώς από το πρώτο φύλλο μετρώντας από τη βάση του φυτού. Κάθε 2-3 χρόνια, οι παραγωγοί συνήθως εκτελούν ένα βαρύτερο κλάδεμα, αφαιρώντας παλιά, σπασμένα, αδύναμα ή νοσούντα κλαδιά και λαίμαργα για να ενισχύσουν το φυτό. Σε όλες αυτές τις εργασίες, μεγάλη σημασία έχουν τα εργαλεία. Η εταιρία STIHL διαθέτει μια μεγάλη γκάμα κλαδευτικών ψαλιδιών. Με την ποιοτική τους κατασκευή και τη μεγάλη τους ευχρηστία, τα στιβαρά εργαλεία χειρός γίνονται σύμμαχος για κάθε εργασία στον κήπο και το κτήμα. Ειδικά για την αφαίρεση ξύλου σε τριανταφυλλιές τριών με πέντε ετών, η εταιρία STIHL διαθέτει το ψαλίδι κλαδέματος Amboss PB 35. Είναι ειδικό για σκληρό και νεκρό ξύλο. Διαθέτει μαχαίρι με αντικολλητική επίστρωση, κυρτή κόψη, ανταλλάξιμη σιαγόνα, και εσωτερικό σύστημα μετάδοσης της δύναμης.

Η αραίωση των ανθέων είναι επίσης σημαντική τεχνική, κατά την οποία οι παραγωγοί αφαιρούν χειρονακτικά, μικρά, ανώριμα, μη ομοιόμορφα ή ελαττωματικά άνθη από το φυτό, προκειμένου να αναγκάσουν το φυτό να μεταφέρει τα θρεπτικά του συστατικά σε λιγότερα αλλά ποιοτικότερα άνθη.

Η άρδευση είναι μία από τις σημαντικότερες καλλιεργητικές τεχνικές,  εξαιρετικά κρίσιμη για την επιτυχία της ανθοφορίας της τριανταφυλλιάς. Είναι γνωστό ότι σε χώρες σαν και τη δική μας, οι τριανταφυλλιές χρειάζονται αρκετό νερό για να παράξουν ένα μεγάλο αριθμό εντυπωσιακών ανθέων. Η τριανταφυλλιά έχει τις μεγαλύτερες ανάγκες σε νερό κατά τη διάρκεια του σταδίου άνθισης, δηλαδή από το καλοκαίρι μέχρι το φθινόπωρο. Σε μεγάλες εμπορικές καλλιέργειες τριαντάφυλλων, αλλά και σε διάσημους κήπους που επισκέπτεται το κοινό, συχνά χρησιμοποιούνται συστήματα άρδευσης με σταγόνα.  Μέσω αυτών των συστημάτων, ο παραγωγός μπορεί να παρακολουθεί την ακριβή υγρασία του εδάφους κάθε μέρα και να εφαρμόζει υδρολίπανση, δηλαδή έγχυση λιπασμάτων μέσω του συστήματος άρδευσης. Οι ανάγκες σε νερό μπορεί να είναι τελείως διαφορετικές υπό διαφορετικές συνθήκες. Διαφορετικές ποικιλίες μπορεί επίσης να έχουν διαφορετικές απαιτήσεις νερού. Ωστόσο, θα λέγαμε πως στη χώρα μας είναι σχεδόν κανόνας η πολύ συχνή άρδευση τριανταφυλλιάς κατά την καλοκαιρινή περίοδο. 

Πρώτα απ ‘όλα, είναι απαραίτητο να γνωρίζουμε την κατάσταση του εδάφους του κήπου μας μέσω εξαμηνιαίων ή ετήσιων εδαφολογικών αναλύσεων πριν εφαρμόσουμε οποιαδήποτε μέθοδο λίπανσης. Δεν υπάρχουν δύο πανομοιότυπα χωράφια και κανένας δεν μπορεί να σας συμβουλεύσει σχετικά με μεθόδους λίπανσης, χωρίς να λάβει υπόψη τα δεδομένα των αναλύσεων του εδάφους σας, τις ιστολογικές αναλύσεις και το ιστορικό καλλιεργειών του χωραφιού σας.

Γνωρίζουμε από τη θεωρία ότι η τριανταφυλλιά χρειάζεται και τα τρία βασικά στοιχεία (N-P-K), έτσι ώστε να αναπτύξει ισχυρές ρίζες, φύλλωμα και στη συνέχεια εύρωστα άνθη. Έτσι, σε πολλές περιπτώσεις, χρησιμοποιείται ένα ισορροπημένο λίπασμα Ν-Ρ-Κ 10-10-10 κατά την άνοιξη. Προσέχουμε να μην αναμιγνύουμε αζωτούχα λιπάσματα μέσα στο λάκκο φύτευσης κατά τη διάρκεια της εγκατάστασης της καλλιέργειας, γιατί είναι πολύ πιθανό να κάψουμε τις ρίζες των νεαρών φυτών. Πολλοί κηπουροί χρησιμοποιούν λιπάσματα βραδείας αποδέσμευσης (4-6 μηνών), τα οποία εφαρμόζονται συνήθως κατά την άνοιξη. Άλλοι κηπουροί τοποθετούν 4-5 φλούδες μπανάνας σε ένα μίξερ κουζίνας και τις κάνουν κομμάτια. Στη συνέχεια, προσθέτουν νερό και δημιουργούν έτσι ένα αυτοσχέδιο υγρό λίπασμα που θα προσφέρει κυρίως Κάλιο στο νεαρό φυτό.

Ωστόσο, αυτά είναι απλώς κάποια παραδείγματα λίπανσης όπως αναφέρθηκαν από κηπουρούς και δεν πρέπει να ακολουθούνται από κανέναν χωρίς προσωπική έρευνα. Ο έλεγχος των θρεπτικών συστατικών του εδάφους και του pH είναι ζωτικής σημασίας πριν από την εφαρμογή οποιασδήποτε μεθόδου λίπανσης. Η φυλλοδιαγνωστική είναι επίσης πολύ σημαντική για τη διάγνωση και τη διόρθωση ελλείψεων θρεπτικών συστατικών στα φυτά. Είναι πολύ σημαντικό να εφαρμόσουμε λίπανση μόνο μετά τη συμβουλή και πάντα υπό την επίβλεψη ενός γεωπόνου.

Το κατάλληλο στάδιο συγκομιδής τριαντάφυλλων εξαρτάται κυρίως από την ποικιλία τους. Στις περισσότερες εμπορικές καλλιέργειες, τα άνθη συλλέγονται νωρίς όταν είναι ακόμη μπουμπούκια. Ωστόσο, σε ορισμένες ποικιλίες, οι παραγωγοί περιμένουν μέχρι τη στιγμή που αρχίζουν να ξεδιπλώνονται. Η συγκομιδή πραγματοποιείται χειρωνακτικά, νωρίς το πρωί ή αργά το βράδυ, με ειδικά ψαλίδια με τα οποία κόβουν τον ανθοφόρο βλαστό ακριβώς πάνω από το πρώτο φύλλο του, μετρώντας τα από το σημείο της εμφάνισης του ανθικού στελέχους. Με τον τρόπο αυτό μένει μέρος του βλαστού στο φυτό για να δώσει νέο άνθος αργότερα. Στην περίπτωση που συλλέγουν άνθη που έχουν ανοίξει ελαφρώς, αφαιρούν ολόκληρο τον ανθοφόρο  βλαστό χαμηλά, από το σημείο έκπτυξής του. Φυσικά μπορείτε να κόψετε τα άνθη των τριανταφυλλιών στον κήπο ή το μπαλκόνι σας όποτε εσείς το επιθυμείτε.