Κηπουρική την Άνοιξη: Κλάδεμα, φύτευση σε γλάστρες, σπορά

Πριν βγάλετε τα φυτά δοχείου σας έξω μετά το χειμώνα, από τον Μάιο και μετά, χρειάζονται λίγη προσοχή:

• Απομάκρυνση των χλωμών χειμωνιάτικων βλαστών,
• Κλάδεμα,
• Μεταφύτευση και
• Λίπασμα.

Με το κλάδεμα, αραιώνουμε τα φυτά και κόβουμε τους παλιούς, ξερούς ή περιττούς βλαστούς. Σε πολλά φυτά, μπορούμε να δώσουμε σχήμα με το κλάδεμα. Χρειάζεστε μόνο ένα πολύ απλό εργαλείο: ένα ψαλίδι κήπου. Ψαλίδι κλαδέματος χρειάζεται μόνο για χοντρούς βλαστούς σε μεγάλα φυτά δοχείου.

Δεν υπάρχει μια συγκεκριμένη σταθερή ημερομηνία για το κλάδεμα. Το φυτά πρέπει όμως να κλαδευτούν πριν ανοίξουν τα πρώτα μπουμπούκια. Αν καθυστερήσετε την απομάκρυνση των νέων βλαστών, θα επιβαρύνετε τα αποθέματα ενέργειας των φυτών.

Κατά τη διάρκεια της χειμερινής ανάπαυσης, τα φυτά γλάστρας συνήθως σχηματίζουν «λαίμαργα» βλαστάρια: μακριά, μαλακά βλαστάρια με ανοιχτό πράσινο ή κιτρινωπό χρώμα, τα οποία αναπτύσσονται όταν δεν έχει αρκετό φως. Οι βλαστοί αυτοί πρέπει να αφαιρούνται πάση θυσία. Όλα τα φυτά που ξεχειμωνιάζουν σε χειμερινό κήπο ή σε δροσερό, φωτεινό μέρος, βγάζουν πρώιμους βλαστούς. Τα φυτά αυτά μπορούν να αραιωθούν μέχρι τα τέλη του Φεβρουαρίου, και στη συνέχεια πρέπει να μεταφερθούν σε ζεστό και φωτεινό μέρος, για να αποφευχθεί ο σχηματισμός νέων λαίμαργων βλαστών.

Για να προετοιμάσουμε τα φυτά που έχουν ξεχειμωνιάσει στο σκοτάδι, τα τοποθετούμε σε φωτεινό μέρος από τα τέλη Μαρτίου. Είναι σημαντικό, το μέρος αυτό να είναι προστατευμένο από την παγωνιά. Έτσι τα φυτά μπορούν να αρχίσουν να αναπτύσσονται λίγο πριν βγουν έξω τον Μάιο. Αν τα φυτά παραμείνουν στο σκοτάδι για πολύ, θα καθυστερήσει η ανθοφορία.

Εκτός από τα λαίμαργα βλαστάρια που αναφέραμε πιο πάνω, αφαιρούμε επίσης τα παλιά, ξερά και σπασμένα κλαδάκια. Προσπαθούμε να μην αφήσουμε κοτσάνια πάνω στα κλαδιά, αλλά να κόψουμε τους βλαστούς σύρριζα στον κορμό ή στα πιο χοντρά κλαδιά. Τα κομμένα κοτσάνια συνήθως ξεραίνονται και δεν βλασταίνουν ξανά. Τα γεράνια, οι φούξιες, οι μαργαρίτες και τα φυτά γλάστρας θερινής ανθοφορίας βγάζουν λουλούδια στους νέους βλαστούς, άρα μπορείτε να τα κλαδέψετε δύο έως τέσσερις κόμπους ή 5-10 cm των κλαδιών. Έτσι, θα διατηρήσουν ένα συμπαγές και πυκνό σχήμα. Η πικροδάφνη, από την άλλη, είναι διετής και τα λουλούδια της σχηματίζονται στους παλαιότερους βλαστούς.

Αν θέλετε να αραιώσετε φυτά που έχουν μεγαλώσει πολύ, μην τα κλαδέψετε απότομα αλλά σταδιακά, μειώνοντας το μέγεθος όλου του φυτού σε βάθος μερικών ετών. Αξίζει να κάνετε υπομονή, γιατί διαφορετικά δεν θα έχετε λουλούδια για έναν ολόκληρο χρόνο. Σημείωση: Μην κλαδεύετε τα φυτά γλάστρας που έχουν παραμεγαλώσει με τη μία, αλλά κόβοντας τα κλαδιά ή παρακλάδια κατά ένα τρίτο κάθε φορά. Ταυτόχρονα, δώστε το επιθυμητό σχήμα στο φυτό.

Ένας απλός κανόνας που μπορείτε να θυμάστε εύκολα είναι: Όσο πιο πολύ κλαδεύετε, τόσο περισσότερο θα αργήσει η ανθοφορία.

Τα περισσότερα φυτά δοχείου κάποια στιγμή θα μεγαλώσουν τόσο που εν τέλει θα πρέπει να τα μεταφέρουμε σε μεγαλύτερο δοχείο. Για τα παλαιότερα φυτά, χρειάζεται μεταφύτευση ανά δύο ή τρία χρόνια, ανάλογα με τον ρυθμό ανάπτυξής τους, ενώ τα πιο νεαρά μπορεί να χρειάζονται μεταφύτευση κάθε χρόνο.

Αν οι ρίζες έχουν γεμίσει όλη τη γλάστρα και αρχίζουν να ξεπροβάλλουν από τις οπές αποστράγγισης, σίγουρα έχει έρθει η στιγμή να αλλάξετε γλάστρα. Δεν έχει σημασία μόνο το μέγεθος της γλάστρας: Τα φυτά χρειάζονται νέο χώμα σε τακτική βάση, ακόμα κι αν οι ρίζες τους δεν έχουν γεμίσει όλη τη γλάστρα. Με το πέρασμα του χρόνου, το χώμα χάνει τα θρεπτικά του συστατικά και γίνεται ασταθές, με αποτέλεσμα να λασπώνει όταν βρέχεται. Το καινούργιο χώμα, από την άλλη, προσφέρει νέα θρεπτικά στοιχεία στο φυτό και αποθηκεύει καλύτερα το νερό, ώστε να μη χρειάζεται το ίδιο τακτικό πότισμα.

Αντίθετα, στα φυτά μπαλκονιού το χώμα πρέπει να ανανεώνεται κάθε χρόνο, ανεξάρτητα αν έχουν ξεχειμωνιάσει ή αν πρόκειται για φετινή αγορά.

Εκτός από νέο χώμα, θα χρειαστείτε γλάστρες ή άλλα δοχεία για τα φυτά, ένα φτυαράκι και λίπασμα. Ένα μακρύ μαχαίρι μπορεί να σας βοηθήσει να αφαιρέσετε τις ρίζες από τη γλάστρα.

Καινούργια φυτά μπορούν να φυτευτούν απευθείας σε νέες γλάστρες. Ωστόσο, τα φυτά δεν πρέπει να τοποθετηθούν σε εξωτερικό χώρο μέχρι τα μέσα του Μαΐου, λόγω του κινδύνου όψιμου παγετού. Μπορείτε να φυλάξετε τα φυτά προσωρινά σε κατάλληλο μέρος, προστατευμένα από την παγωνιά.

Τα φυτά μπαλκονιού μετά το ξεχειμώνιασμα μπορούν να μεταφυτευτούν σε νέο χώμα από τα μέσα έως τα τέλη του Απριλίου. Η πιο κατάλληλη στιγμή είναι μετά την έξοδο από το χειμερινό χώρο φύλαξης και το κλάδεμα. Στη συνέχεια, τοποθετήστε τα φυτά σε πιο φωτεινό μέρος.

Η επιλογή του κατάλληλου χώματος εξαρτάται απόλυτα από τον χρόνο παραμονής του φυτού στη γλάστρα. Για εποχική φύτευση, μπορείτε να εμπιστευτείτε μια καλή μάρκα από ένα κέντρο κήπου. Για περιβαλλοντικούς λόγους, προτιμήστε χώμα χωρίς τύρφη. Αν το φυτό πρόκειται να μείνει στο δοχείο για μεγάλο χρόνο, όπως π.χ. τα φυτά ζαρντινιέρας, συνιστούμε χώμα υψηλής ποιότητας μιας γνωστής μάρκας. Δεν χρειάζεται να στραφείτε σε ειδικό χώμα για να φυτέψετε περισσότερα φυτά του ίδιου είδους μέσα στο ίδιο δοχείο. Εξαίρεση αποτελούν τα εσπεριδοειδή, οι ορτανσίες και οι αζαλέες, που χρειάζονται ειδικό όξινο χώμα.

Κατά την επιλογή του δοχείου, βεβαιωθείτε ότι έχει φαρδιά βάση και ότι το ύψος δεν υπερβαίνει το πλάτος. Οι αναλογίες αυτές φροντίζουν ώστε να μην ανατραπεί εύκολα. Τα χαλίκια που χρησιμοποιούνται για την αποστράγγιση, αυξάνουν το βάρος και σταθεροποιούν το δοχείο. Τα παραδοσιακά δοχεία είναι γλάστρες από πηλό ή τερακότα. Είναι βαριές, αλλά έχουν και πλεονεκτήματα: Το υλικό προστατεύει τις ρίζες από τη ζέστη σε ηλιόλουστες θέσεις και από την παγωνιά στη διάρκεια του χειμώνα. Αν θέλετε να ξεχειμωνιάσετε τις γλάστρες σε εξωτερικό χώρο, φροντίστε να μη μπορούν να τραβήξουν νερό – διαφορετικά, ο πηλός δεν θα είναι προστατευμένος από τον παγετό και μπορεί να υποστεί ζημιά.

Αν σας αρέσει η αισθητική της πέτρας και της τερακότας αλλά προτιμάτε μια πιο φθηνή λύση, υπάρχει πληθώρα από πλαστικά δοχεία με ίδια εμφάνιση. Οι πλαστικές γλάστρες γενικά διατηρούν το χώμα υγρό για περισσότερο χρόνο, επειδή το νερό δεν μπορεί να εξατμιστεί μέσα από το τοίχωμα. Μια τελευταία συμβουλή: Βεβαιωθείτε ότι η γλάστρα έχει οπή στράγγισης. Η συσσώρευση νερού μπορεί να βλάψει όλα τα φυτά.

Τα καινούργια φυτά μπαλκονιού που αγοράζετε πρέπει να φυτευτούν σε γλάστρες, ενώ τα φυτά δοχείου που ξεχειμωνιάσανε πρέπει να μεταφυτευτούν σε μεγαλύτερες γλάστρες (από το δοχείο). Ιδού πως γίνεται:

• Το πλάτος της καινούργιας γλάστρας πρέπει να είναι μεγαλύτερο από εκείνο της παλιάς κατά δύο δάχτυλα.
• Αν έχετε πολύ μεγάλα φυτά, που δεν θέλετε να τα μεταφέρετε σε μεγαλύτερη γλάστρα, μπορείτε να μειώστε τον όγκο των ριζών. Για τον σκοπό αυτό, αφαιρέστε το φυτό από το δοχείο και κόψτε τις ρίζες γύρω-γύρω με ένα μακρύ μαχαίρι, ώστε να αποκτήσουν κυβικό σχήμα. Στη συνέχεια, τοποθετήστε το φυτό πίσω στην παλιά του γλάστρα, χρησιμοποιώντας καινούργιο χώμα.
• Τοποθετήστε θραύσματα μιας παλιάς γλάστρας πάνω από τις οπές στράγγισης, ώστε το νερό να μπορεί να στραγγίζεται γύρω από τον πηλό.
• Καλύψτε την οπή στράγγισης με ένα βαμβακερό πανί ή χαρτί εφημερίδας για να μη φεύγει το χώμα.
• Γεμίστε τη γλάστρα με λίγο χώμα, τοποθετήστε το φυτό και στη συνέχεια συμπληρώστε χώμα μέχρι να φτάνει σχεδόν μέχρι το χείλος της γλάστρας.
• Πιέστε το φυτό απαλά με τα δύο χέρια, έτσι ώστε να υπάρχει απόσταση 2-3 εκατοστών ανάμεσα στην επιφάνεια του χώματος και το χείλος της γλάστρας, ανάλογα με το μέγεθος.

• Οι οπές στράγγισης δεν πρέπει να είναι μεγαλύτερες από λίγα εκατοστά, διαφορετικά θα είναι υπερβολικά αποτελεσματικές και η γλάστρα δεν θα κρατά νερό. Η στράγγιση χρησιμεύει για την απομάκρυνση του υπερβολικού νερού.
• Αν είναι δυνατόν, τοποθετήστε το δοχείο πάνω σε επίπεδες πέτρες ή πάνω σε ποδαράκια. Με τον τρόπο αυτό αποφεύγεται η πρόσβαση μυρμηγκιών και διευκολύνεται η στράγγιση του νερού.
• Για φυτά που θέλουν πολύ νερό, είναι χρήσιμο να υπάρχει αρκετή απόσταση ανάμεσα στην επιφάνεια του χώματος και το πάνω μέρος της γλάστρας. Έτσι, αντί να ποτίζετε αργά και με προσοχή, μπορείτε να ρίξετε κανονικά το νερό, το οποίο θα συγκρατείται αρχικά στον χώρο αυτό, σαν λεκάνη, και στη συνέχεια θα αρχίσει να απορροφιέται στο χώμα.
• Η προσθήκη φυσικού λιπάσματος λειτουργεί επίσης μέσα στη γλάστρα. Το χαλίκι έχει αποδεδειγμένη αξία, αλλά μπορείτε επίσης να χρησιμοποιήσετε κομμένο γρασίδι.
• Για ζαρντινιέρες, τα ορυκτά λιπάσματα είναι η καλύτερη επιλογή. Τα οργανικά λιπάσματα έχουν πολύ αργή δράση και στα εποχικά φυτά δεν υπάρχει λόγος να χρησιμοποιήσετε εδαφοβελτιωτικά προϊόντα.
• Λεκάνες αποταμίευσης νερού: Η αυτάρκεια με την ενσωματωμένη λεκάνη αρχίζει να λειτουργεί μετά την τέταρτη εβδομάδα. Τα φυτά χρειάζονται τόσο χρόνο για να ριζώσουν. Μέχρι τότε, πρέπει να ποτίζετε αυτές τις λεκάνες κανονικά.

Η επιλογή σε νεαρά φυτά στο κέντρο κήπου δεν μπορεί να ανταγωνιστεί την ποικιλία σε σπόρους. Επίσης, τα φακελάκια σπόρων είναι πολύ πιο φτηνά από τα νεαρά φυτά. Άλλο ένα πλεονέκτημα: Αν ψάχνετε για σπάνια φυτά, η καλύτερη επιλογή είναι η σπορά, επειδή συνήθως τα σπανιότερα είδη δεν διατίθενται ως νεαρά φυτά. Εδώ μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα για τα σημεία που πρέπει να προσέχετε στη σπορά.

Θα χρειαστείτε:

• Σπόρους,
• ένα φαρδύ ξύλινο χάρακα,
• σπορεία,
• ένα φαρδύ κομμάτι ξύλο για πίεση,
• παλέτες πολλαπλών υποδοχών ή μικρές γλαστρούλες, και
• χώμα σποράς.

Σαν γενικός κανόνας είναι προτιμότερο να χρησιμοποιούμε ειδικό χώμα σποράς, το οποίο είναι σχετικά φτωχό σε θρεπτικά και δεν αδρανοποιεί τα φυτάρια. Αντιθέτως, θα σχηματίσουν πολλές ρίζες για να καλύψουν τις ανάγκες τους σε θρεπτικές ύλες. Οι βλαστοί που θα σχηματιστούν με αυτό τον τρόπο εξασφαλίζουν την ανάπτυξη των νεαρών σε δυνατά φυτά μέσα στο σωστό χώμα. Αν πρόκειται να σπείρετε απευθείας σε χωράφι, δεν χρειάζεται ειδικό χώμα σποράς.

Κατά τη σπορά, να προσέχετε τους κανόνες υγιεινής και να καθαρίζετε τα παλαιά δοχεία με ζεστό νερό, γιατί τα νεαρά φυτά είναι πολύ ευαίσθητα. Βλαβεροί μύκητες μπορούν να προκαλέσουν ζημιά ή και ολική καταστροφή των σπόρων. Ειδικά τα καλοκαιρινά λουλούδια μπορείτε να τα σπείρετε απευθείας στο τελικό παρτέρι από τον Μάιο και μετά, αποφεύγοντας έτσι την καλλιέργεια στο περβάζι. Το ίδιο ισχύει για λαχανικά ρίζας όπως τα καρότα, καθώς δεν μπορούν να μεταφυτευτούν από το δοχείο σποράς στο παρτέρι. Για κάποια άλλα φυτά, όμως, που απαιτούν πολλή ζέστη για τη βλάστησή τους (π.χ. τοματιά, μελιτζανιά), η προκαλλιέργεια είναι απολύτως απαραίτητη.

Το μέγεθος των σπόρων καθορίζει αν θα χρησιμοποιείτε μεμονωμένες γλάστρες ή σπορεία. Οι μεγάλοι σπόροι μπορούν να τοποθετηθούν κατευθείαν στη γλάστρα, μεμονωμένοι ή ανά δύο, όπου θα ευδοκιμήσουν μέχρι να βγουν στην επιφάνεια. Τα μικρά σποράκια τοποθετούνται σε επίπεδα σπορεία, όπου αναπτύσσονται σε μεγάλο αριθμό. Ορίστε η διαδικασία: Γεμίστε το σπορείο μέχρι τη μέση με χώμα, και συμπιέστε το ελαφρά με τα δάχτυλά σας. Στη συνέχεια γεμίστε το δοχείο εντελώς, σχηματίζοντας ένα ύψωμα από χώμα στο κέντρο του σπορείου που είναι ξεκάθαρα πιο υψηλό από τα άκρα. Στη συνέχεια, αφαιρέστε το χώμα που προεξέχει με τον ξύλινο χάρακα. Κρατήστε τον χάρακα χαλαρά, σε γωνία 45 μοιρών, και τραβήξτε τον προς τα άκρα του σπορείου. Έτσι, συμπιέζεται αυτόματα το χώμα. Στη συνέχεια, πιέστε το χώμα ελαφρά με ένα φαρδύ κομμάτι ξύλου, ώστε να σχηματιστεί μια απαλή καμπύλη προς την άκρη. Τώρα, βγάλτε τα σπόρια από το φακελάκι, κατανέμοντάς τα ομοιόμορφα στο σπορείο, και καλύψτε τα με λίγο χώμα. Συμβουλή: Ανακατέψτε τα πολύ μικρά σποράκια, όπως της μπιγκόνιας, με άμμο πουλιών και κατανείμετε το μείγμα στο σπορείο με ένα φίλτρο του τσαγιού. Τα φυτάρια στο σπορείο πρέπει να μεταφερθούν σε μικρά γλαστράκια πριν φυτευτούν στο χωράφι – μόλις μπορείτε να τα πιάσετε από την κοτυληδόνα. Διαλέξτε τα πιο εύρωστα φυτάρια.

Ο καλύτερος τρόπος για να ποτίσετε τα σπόρια, είναι οι μπάλες ποτίσματος που πωλούνται στα ανθοπωλεία. Τώρα, τα σπόρια πρέπει να καλυφθούν με μεμβράνη. Αν δεν έχετε μικρό θερμοκήπιο, κάνει επίσης ένα φύλλο πλαστικού ή μεμβράνη κουζίνας. Έτσι, τα σπόρια διατηρούνται υγρά.

Τα φυτάρια αναπτύσσονται προς την πηγή του φωτός και πολλές φορές στραβώνουν. Με αυτή την πολύ απλή λύση, τα φυτάρια θα μείνουν ίσια: Τοποθετήστε τα σπορεία μέσα σε μια χάρτινη κούτα με μία ανοιχτή πλευρά. Κολλήστε αλουμινόχαρτο στο εσωτερικό της κούτας, ώστε να αντανακλάται το φως. Τα φυτάρια που μεγαλώνουν μέσα σε μια τέτοια «φωτεινή κούτα» γίνονται πολύ πιο γερά.

Δεν υπάρχουν όρια στην ποικιλία των φυτών  που μπορείτε να διαλέξετε για τις γλάστρες, τις ζαρντινιέρες ή τον κήπο σας. Το μόνο πράγμα που ισχύει για όλα, είναι ότι θέλουν το κατάλληλο σημείο για να ανθίσουν. Σαν βασικός κανόνας, τοποθετούμε τα μικρά φυτά μπροστά και τα μεγαλύτερα πίσω. Αν προτιμάτε ένα πολύχρωμα μείγμα ή μια μονόχρωμη αρμονία, είναι ένα θέμα που επαφίεται στη δική σας δημιουργικότητα. Έρχεται η Άνοιξη!